Şubat 2023 Newsletter

KİŞİSEL VERİLERIN İŞLENMESİ İLKELERİ DOĞRULTUSUNDA VERİ TEKİLLEŞTİRMESİ VE VERİ ZENGİNLEŞTİRMESİ NEDİR?

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda (“KVKK”) düzenlenen genel ilkelerden “doğru ve gerektiğinde güncel olmak” ve “işlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olmak” ilkeleri veri sorumluları için ne anlama gelmektedir? Veri tekilleştirmesi ve veri zenginleştirmesi nedir? KVKK’ya uyum kapsamında veri tekilleştirmesi ve veri zenginleştirmesi yapılması adına hangi aksiyonların alınması önerilmektedir? Bu sorular ve daha fazlasının cevaplarından bu ayki blog yazımızda bahsedeceğiz!

Kişisel Verilerin İşlenmesi İlkeleri ve Veri Sorumluları Açısından Anlamı

Kişisel veriler, KVKK ile düzenlenen genel ilkelere uygun olarak işlenmediği takdirde verinin asıl sahibi olan kişilerin temel hak ve hürriyetlerine zarar verilebilecektir. Kişisel verilerimizin işlenmesi günlük hayatımızın kaçınılmaz bir parçası haline gelmiş iken veri işlemenin gelişigüzel ve sınırsız bir biçimde olmamasına dikkat edilmesi veri sorumluları açısından son derece önemlidir. KVKK, verilerin gelişigüzel ve sınırsız şekilde işlenmesinin ve verisi işlenen kişilerin temel hak ve hürriyetlerine zarar verilmesinin önüne geçmek adına veri işleme faaliyetlerini belirli ilkelere tabi tutmaktadır. KVKK'da yer alan ilgili ilkeler; hukuka ve dürüstlük kurallarına uygun olma, doğru ve gerektiğinde güncel olma, belirli, açık ve meşru amaçlar için kişisel veri işleme, işlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma (veri minimizasyonu) ve ilgili mevzuatta öngörülen veya işlendikleri amaç için gerekli süre kadar muhafaza etme olarak düzenlenmiştir. 

“Doğru Ve Gerektiğinde Güncel Olma” Ve “İşlendikleri Amaçla Bağlantılı, Sınırlı Ve Ölçülü Olma” İlkelerini Yakından İnceleyelim!

Kişisel veri işleme yöntemi ve veri işleme ile elde edilmek istenen faydanın orantılı olması, veri işleme faaliyetinin amaç ile bağlantılı, sınırlı, ölçülü (veri minimizasyonu) olduğunu göstermektedir. Bir diğer deyişle, kişisel veri işleme amacına ulaşmayı sağlayan ve kişisel verilerin korunması hakkına daha az müdahalede bulunan başka bir yöntemin bulunması halinde, hakka daha fazla müdahale eden veri işleme yöntemi ile veri işleme faaliyetinin yürütülmesi veri minimizasyonu ilkesine aykırılığı gündeme getirecektir. KVKK’da düzenlenen ilgili ilkeler birbiriyle son derece bağlantılı olup verisi işlenen kişilere ait bilgilerin doğru ve güncel olduğundan emin olunması, bir yandan da ilgili verilerin ölçülü ve sınırlı bir şekilde işlenmesi ilkesine hizmet etmektedir.

“Veri Tekilleştirmesi” ve “Veri Zenginleştirmesi” Nedir?

Veri tekilleştirme, özetle tekrar eden ve dağınık hale gelmiş kirli verilerin sistemlerden ayıklanarak temizlenmesi işlemi olarak tanımlanabilir. Veri tekilleştirme, veri minimizasyonu ilkesine uygun olarak işlenen verilerin yeknesaklaştırılarak doğru ve birbiriyle tutarlı olmasını, böylece verilerin muhafaza edildiği saklama alanı ihtiyacının azalmasını sağlamaktadır. Ayrıca belirtmek gerekir ki, veri sorumluları tarafından işlenen verilerin doğru ve gerektiğinde güncel olması, veri tekilleştirmeye hizmet etmektedir. İşlenen binlerce verinin, diğer veriler ile eşleştirme yapılarak analizlerinin sağlanması ve tekilleştirilmesi, veri kirliliğinin azaltılmasına ve ilgili mevzuat kapsamında uyumluluğun artırılmasına yardımcı olacaktır.

Veri zenginleştirmesi, veri toplama faaliyetlerinde dahili kaynakta mevcut verilerin üçüncü taraf harici kaynaklar aracılığıyla toplanan veriler ile birleştirmesi, diğer bir ifade ile yapılandırılması süreci olarak tanımlanabilir. Eş deyişle veri zenginleştirmesi, elde edilmiş veri kümelerine yeni veriler eklenmesi suretiyle veri kalitesinin artırılması anlamına gelmektedir. Veri zenginleştirmesi, tek seferlik bir işlemden ziyade bir süreç olarak düşünülmeli ve veri sorumluları tarafından “doğru ve gerektiğinde güncel olma” ve “veri minimizasyonu” ilkelerine uyum sağlanmasında dikkate alınması gereken bir husustur. 

“Veri Tekilleştirmesi” ve “Veri Zenginleştirmesi” Kapsamında Hangi Aksiyonların Alınması Önerilir?

Veri tekilleştirmenin güttüğü amaca, veri sorumluları tarafından makul önlemler alınarak ulaşılabilir. Bu kapsamda, sayıca fazla olan ve birbirine eş veya benzer verilerin analiz edilmesi, tanımlanması ve karşılaştırılması veri miktarını büyük ölçüde azaltma hedefine ulaştırabilecektir. Yapılan karşılaştırmalar sonucunda veri fazlalığının ortaya çıkması durumunda, kimlik doğrulama sistemlerinin geliştirilmesi veya veri kayıt sistemlerinde referans kodlarının oluşturulması gibi önlemlerin alınmasıyla veri tekilleştirme sağlanabilir.

Veri zenginleştirmesi mevcut veri tabanı ile harici kaynaklardan elde edilen verilerin birleştirilmesi ve kalitesinin artırılması olarak ifade edilirken; ilk olarak zenginleştirmenin amacı veri sorumluları tarafından belirlenmeli, sonrasında mevcut verilerin kalitesinin artırılması adına analiz yapılarak gereksiz verilerin ortadan kaldırılması sağlanmalı ve geriye kalan veriler için segmentasyon çalışması yapılmalıdır. Geliştirilebilecek algoritmalar sayesinde uygulamada en yaygın yöntemler olarak, coğrafi veriler ile veya satın alma amacına dayalı veriler ile veri  zenginleştirmesi sağlanabilir. Genel bir ifadeyle, verilerin etkin kullanımını sağlamak adına harici verilerin mevcut veriler ile birleştirilmesi yöntemi ile veri zenginleştirmesi sağlanarak KVKK’ya uyum noktasında standartları yükseltecektir.

Sonuç

Veri zenginleştirme; mevcut veritabanına harici verilerin eklenmesi suretiyle iş faaliyetlerinin ve müşteri ilişkilerinin daha iyi yürütülmesini ve verilerin doğruluğunun artırılmasına, veri tekilleştirme; birbirini yineleyen verileri ortadan kaldırarak geriye birbirleriyle tutarlı ve doğru verilerin kalmasına hizmet eder. Bununla birlikte veri zenginleştirme ve veri tekilleştirme uygulamalarının hayata geçirilmesi, KVKK’nın 4. maddesinde düzenlenen “doğru ve gerektiğinde güncel olması” ile “veri minimizasyonu” ilkeleri ile uyumu sağlayacaktır. Dolayısıyla veri sorumluları tarafından yanlış veya işlenmesine gerek duyulmayan kişisel verilerin veri tekilleştirme ve veri zenginleştirme yöntemleriyle işlenmesinin önlenebileceğini söylemek gerekir.

Yazar: İrem Gönten